SKKN Thiết kế bài giảng môn Hóa học sử dụng phương pháp dạy học nhóm định hướng phát triển năng lực học sinh: Lớp 12 – Tiết 33 – Bài 14 – Vật liệu Polime

1. MỞ ĐẦU
1.1.Lý do chọn đề tài
Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học, hình thức, kỹ thuật dạy học ở trường THPT là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo phương pháp dạy học tích cực, nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kỹ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn; tạo niềm tin, niềm vui, hứng thú trong học tập. Làm cho “Học” là quá trình kiến tạo; học sinh tìm tòi, khám phá, phát hiện, luyện tập, khai thác và xử lý thông tin,…Tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất của mình. Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh, dạy học sinh cách tìm ra chân lý. Hình thành các năng lực (tự học, sáng tạo, hợp tác,…) dạy phương pháp và kỹ thuật lao động khoa học, dạy cách học. Học để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống hiện tại và tương lai. Những điều đã học cần thiết, bổ ích cho bản thân học sinh và cho sự phát triển xã hội.
Dạy học theo nhóm là hình thức giảng dạy đặt học sinh vào môi trường học tập tích cực.Trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách thích hợp. Học hợp tác nhóm giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách nhiệm, tính tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác. Thông qua hoạt động nhóm, các em có thể cùng làm việc với nhau những công việc mà một mình không thể tự làm được trong một thời gian nhất định. Đối với cấp THPT, việc rèn cho các em các kỹ năng học hợp tác nhóm là hết sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh. Chính vì vậy ở sáng kiến này tôi chọn đề tài “Thiết kế bài giảng môn Hóa học sử dụng phương pháp dạy học nhóm định hướng phát triển năng lực học sinh: Lớp 12 – Tiết 33 – Bài 14 – Vật liệu Polime” áp dụng vào giờ dạy của mình.
1.2.Mục đích nghiên cứu
Với mỗi giáo viên, việc đổi mới phương pháp, kỹ thuật dạy học không chỉ là yêu cầu mà cần trở thành việc làm thường xuyên của mỗi giáo viên. Giáo viên phải không ngừng học hỏi, tìm hiểu và áp dụng các kỹ thuật dạy học mới, áp dụng các phương pháp dạy học tích cực để phát huy năng lực của người học, tạo hứng thú học tập cho học sinh và nâng cao hiệu quả giảng dạy. Muốn đổi mới cách học, phải đổi mới cách dạy. Giáo viên cần phải được bồi dưỡng, phải kiên trì cách dạy theo phương pháp dạy học tích cực, tổ chức các hoạt động nhận thức từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao, hình thành thói quen cho học sinh. Trong đổi mới phương pháp phải có sự hợp tác của thầy và trò, sự phối hợp hoạt động hoạt động dạy với hoạt động học thì mới có kết quả.
Dạy học nhóm là rèn cho học sinh một số kĩ năng như:
+ Kĩ năng giao tiếp tương tác trò với trò: học sinh biết lắng nghe và trình bày ý kiến một cách rõ ràng; Biết lắng nghe và biết thừa nhận ý kiến của người khác;
Biết ngắt lời một cách hợp lí; Biết phản đối một cách lịch sự và đáp lại lời phản đối.
+ Kĩ năng tạo môi trường hợp tác: Đây là sự ảnh hưởng qua lại, sự gắn kết giữa các thành viên.
+ Kĩ năng xây dựng niềm tin: Đây là kĩ năng tránh đi sự mặc cảm, nhất là với học sinh gặp khó khăn về học tập.
+ Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn: Đây là kĩ năng giúp học sinh tránh những từ ngữ dễ gây mất lòng nhau. Trong thảo luận, học sinh cần tránh những từ ngữ như: sai, đúng mà cần thay vào đó những cụm từ: “Thế này sẽ tốt hơn”; “Tìm một giải pháp hợp lí hơn
1.3.Đối tượng nghiên cứu
Lớp 12 A1 -Tiết 33 -Bài 14 – Vật liệu polime
1.4.Phương pháp nghiên cứu
Dạy học nhóm còn được gọi bằng những tên khác nhau như: Dạy học hợp tác, Dạy học theo nhóm nhỏ, trong đó HS của một lớp học được chia thành các nhóm nhỏ, trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước toàn lớp. Hiệu quả của phương pháp này nếu được tổ chức tốt sẽ phát huy được tính tích cực, tính trách nhiệm; phát triển năng lực cộng tác làm việc và năng lực giao tiếp của học sinh.
* Quy trình thực hiện Tiến trình dạy học nhóm có thể được chia thành 3 giai đoạn cơ bản:
+ Làm việc toàn lớp : Giao nhiệm vụ
Giới thiệu chủ đề, xác định nhiệm vụ các nhóm, thành lập nhóm
+ Làm việc nhóm: Chuẩn bị chỗ làm việc,lập kế hoạch làm việc, thoả thuận quy tắc làm việc, tiến hành giải quyết các nhiệm vụ, chuẩn bị báo cáo kết quả.
+ Làm việc toàn lớp: Trình bày kết quả, đánh giá, các nhóm trình bày kết quả, đánh giá kết quả.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Năng lực hợp tác được xem là một trong những năng lực quan trọng của con người trong xã hội hiện nay, chính vì vậy, phát triển năng lực hợp tác từ trong trường học đã trở thành một xu thế giáo dục trên thế giới. Dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ chính là sự phản ánh thực tiễn của xu thế đó. Dạy học nhóm còn được gọi bằng những tên khác nhau như: Dạy học hợp tác, Dạy học theo nhóm nhỏ, trong đó HS của một lớp học được chia thành các nhóm nhỏ, trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước toàn lớp. Dạy học nhóm nếu được tổ chức tốt sẽ phát huy được tính tích cực, tính trách nhiệm; phát triển năng lực cộng tác làm việc và năng lực giao tiếp của học sinh.
Lớp 12-Tiết -33 -Bài 14 –Vật liệu polime gắn liền với đời sống sinh hoạt của các em học sinh nên áp dụng phương pháp dạy học nhóm sẽ mang lại hiệu quả thiết thực.
2.2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy đang còn chuyển biến chậm trong thực tiễn giảng dạy ở các nhà trường. Các phương pháp truyền thống đã ăn sâu vào tâm trí của người thầy. Vì vậy đổi mới phương pháp theo hướng phát triển năng lực của học sinh chính là một cuộc cách mạng.
Lớp 12 -Tiết 33 -Bài 14- Vật liệu polime và nhiều tiết dạy của khối 10, khối 11 nếu dạy học theo phương pháp truyền thống sẽ rất nhàm chán. Nếu áp dụng phương pháp dạy học nhóm sẽ mang đến luồng gió mới tạo hứng thú học tập cho học sinh, giúp các em hình thành nhiều kỹ năng quan trọng.
2.3.Thiết kế bài giảng môn hoá học
sử dụng phương pháp dạy học nhóm định hướng phát triển năng lực học sinh Lớp 12 -Tiết 33 -Bài 12- Vật liệu polime
2.3.1. Tên chủ đề dạy học: VẬT LIỆU POLIME
2.3.2.Thời gian thực hiện: 1 tuần (từ ngày 25/10/2021 đến ngày 1/11/2021)
2.3.3. Đối tượng dạy học
Khối: 12 Lớp 12A1
Tổng số học sinh: 36
2.3.4 Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Hương Quỳnh
2.3.5 Mục tiêu dạy học
2.3.5.1 Mục tiêu về kiến thức
Nêu được thành phần, tính chất cơ tính, lý tính , ứng dụng và cách sản xuất vật liệu polime
2.3.5.2 Mục tiêu về kỹ năng
Kỹ năng sáng tạo, kỹ năng làm poster, kỹ năng làm việc nhóm, hợp tác, kỹ năng lập kế hoạch, kỹ năng quản lý thời gian, kỹ năng truyền thông, kỹ năng thuyết trình, kỹ năng giao tiếp…
2.3.5.3. Mục tiêu về xã hội
+Nhận thức rõ hơn về ảnh hưởng của việc sử dụng vật liệu polime đến môi trường và đời sống con người
+Biết cách sử dụng vật liệu polime đúng cách, cảm nhận của học sinh về ảnh hưởng đến môi trường
2.3.6. Phương pháp dạy học
2.3.6.1 Dạy học nhóm
Dạy học theo nhóm là hình thức giảng dạy đặt học sinh vào môi trường học tập tích cực.Trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách thích hợp. Học hợp tác nhóm giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách nhiệm, tính tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác. Thông qua hoạt động nhóm, các em có thể cùng làm việc với nhau những công việc mà một mình không thể tự làm được trong một thời gian nhất định.
* Nhiệm vụ cụ thể: – Giáo viên: Giáo viên bộ môn và một số giáo viên sẽ được mời làm ban giám khảo.
– Các nhóm học sinh: Tạo ra sản phẩm poster, cử đại diện nhóm thuyết trình
Để giải quyết vấn đề, học sinh phải dựa trên kiến thức đã có (về vật liệu polime, văn thuyết minh, phong cách ngôn ngữ báo chí, dựa vào kĩ năng và vào sự định hướng của giáo viên để học sinh tự lập kế hoạch, tự thu thập và xử lý thông tin, tự thực hiện, tự báo cáo sản phẩm thu được, tự đánh giá quá trình thực hiện của mình.
2.3.6.2. Dạy học theo chủ đề tích hợp
Trong quá trình hướng dẫn, giáo viên đã tích hợp các chủ đề giáo dục có liên quan trong chương trình lớp 12 như: vận dụng linh hoạt các kiến thức về môn văn đã học: phong cách ngôn ngữ báo chí, bản tin, văn thuyết minh để viết kịch bản, các mẫu phiếu khảo sát , kết hợp kiến thức về thực trạng ô nhiễm môi trường hiện nay qua tích hợp các môn học , sử dụng linh hoạt các ứng dụng làm poster.
Qua chủ đề này học sinh sẽ có một cái nhìn mới về cách sử dụng vật liệu polime , giúp học sinh vận dụng linh hoạt kiến thức, kĩ năng ở các môn học. Đó chính là những hành trang giúp học sinh có được những kĩ năng cần thiết để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày.
2.3.7. Thiết bị dạy học
Trong giờ học, giáo viên và học sinh vận dụng những thiết bị, đồ dùng dạy học như sau:
Máy vi tính, máy chiếu, máy chụp hình, điện thoại di động
2.3.8. Kế hoạch bài dạy
Thời gian Mô tả công việc
Giai đoạn chuẩn bị Giáo viên: +Chuẩn bị bài giảng, photo tài liệu học tập.
+Thiết kế chương trình.
+Thiết kế các biểu mẫu: tiêu chí chấm điểm
+Thiết kế hệ thống câu hỏi cho từng nhóm
Ngày thứ 1
Giáo viên
+Giới thiệu bài giảng; quy trình làm việc.
+Chia nhóm. Mỗi nhóm 12 học sinh
+Lên danh sách các nhóm – Bầu Nhóm trưởng – Đặt tên nhóm.
+ Phân công nhiệm vụ chủ đề cho mỗi nhóm
Ngày thứ 2 Học sinh
+ Học sinh tìm hiểu phần lí thuyết
+Học sinh tìm kiếm thông tin liên quan đến chủ đề của nhóm trong sách giáo khoa, mạng internet
+Chuẩn bị giấy, bút lên ý tưởng làm poster
+Phân công công việc cho từng bạn, giáo viên định hướng cho các nhóm để các nhóm đi đúng yêu cầu
Ngày thứ 3 đến ngày thứ 6 +Các nhóm tiếp tục triển khai công việc.
+Họp nhóm hội ý thiết kế
+Hoàn thiện poster +Tập thuyết trình
Ngày thứ 7 +Các nhóm hoàn thành các công việc.
+Thuyết trình trước lớp
2.3.9. Hình thức đánh giá
+Giáo viên: tổng hợp lại điểm số tất cả các tiêu chí, tính điểm trung bình và tính điểm hệ số 2.
+Nhóm trưởng: đánh giá thái độ làm việc, hợp tác của các thành viên để đưa ra yêu cầu cộng điểm hoặc trừ điểm thành viên (có mẫu kèm theo)
2.3.10.Tiến trình hoạt động giờ học