SKKN Vận dụng các phần mềm Baamboozle, Padlet và Quizizz vào phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh lớp 10 trong dạy học Đọc hiểu văn bản môn Ngữ văn tại trường THPT

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Định hướng quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học (sau đây là PPDH) nói chung và đổi mới PPDH ở trung học phổ thông (sau đây là THPT) nói riêng là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học. Đó cũng là những xu hướng tất yếu trong cải cách PPDH ở mỗi nhà trường. 

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo cũng đã nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. Định hướng này đòi hỏi người giáo viên trong quá trình giảng dạy phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của HS, hình thành và phát triển năng lực tự học (sử dụng sách giáo khoa, tìm kiếm thông tin, …).  Muốn thực hiện được điều đó, giáo viên có thể chọn lựa một cách linh hoạt các phương pháp chung và phương pháp đặc thù của môn học để thực hiện công tác dạy- học; chú ý để học sinh (HS) tự mình hoàn thành nhiệm vụ học tập với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên (GV). 

Năm học 2021-2022, nền giáo dục của cả nước nói chung và của Nghệ An nói riêng đang đối mặt với những nguy cơ và thách thức lớn: Nguy cơ dịch bệnh lây lan nhanh chóng, phức tạp. Hầu hết các trường THPT trên địa bàn tỉnh đều phải thực hiện kết hợp song song hình thức dạy học trực tuyến và dạy học trực tiếp. Thực tế này đòi hỏi người giáo viên  phải thích nghi với các phương tiện công nghệ thông tin (sau đây là CNTT) để thực hiện kết hợp hai hình thức: giảng dạy trực tiếp và giảng dạy online; Thách thức đối với nền giáo dục là sự phát triển nhanh chóng của xã hội, của thời đại công nghệ số. Sự phát triển mạnh mẽ này của thế giới, của xã hội đòi hỏi lực lượng lao động phải đủ tri thức, kỹ năng và  tinh thần tích cực, chủ động trong công việc. Đấy cũng chính là yêu cầu đối với sản phẩm đầu ra của nền giáo dục- là yêu cầu đặt ra đối với tương lai của những học sinh hiện đang ngồi trên ghế nhà trường. Trong xu thế đó, giáo dục cũng đã có chiến lược “Chuyển đổi số” để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên. Vì vậy, lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp để đáp ứng yêu cầu trên cũng là nhiệm vụ cấp thiết và tất yếu của mỗi người giáo viên trong thời điểm này. 

Song trên thực tế, chúng tôi nhận thấy học sinh tại nơi công tác nói chung và học sinh học sinh lớp 10 tại đây nói riêng chưa có tinh thần tích cực, chủ động trong học tập, trong công việc. Các em hầu hết rất thụ động trong tiếp nhận kiến thức, nhất là trong các giờ học Ngữ văn. Nhiều em còn nhút nhát, e dè, kỹ năng sống chưa có. 

Trong khi đó, với quá trình học tập, tích lũy chuyên môn- nghiệp vụ và trau dồi trình độ CNTT, chúng tôi nhận thấy rất nhiều phần mềm và trang Web có khả năng phát huy được tính cực, chủ động và hứng thú cho học sinh trong dạy học như Quizzi, Padlet và Baamboozle… 

Xuất phát từ cơ sở trên, chúng tôi đã nghiên cứu đề tài “Vận dụng các phần mềm Baamboozle, Padlet và Quizizz vào phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh lớp 10 trong dạy học Đọc hiểu văn bản môn Ngữ văn tại trường THPT”. Với đề tài nghiên cứu này, chúng tôi mong muốn khích lệ tinh thần tích cực, chủ động của học sinh trong học tập môn Ngữ văn, đặc biệt là trong tình trạng dịch bệnh Covid đang ngày càng phức tạp và số lượng học sinh phải chuyển từ học trực tiếp sang học online ngày càng nhiều. Từ đó, giúp học sinh rèn luyện tính tích cực, chủ động cũng như kĩ năng sử dụng CNTT phục vụ học tập và cuộc sống của các em. 

1. MỤC TIÊU, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI 
2. Mục tiêu của đề tài:

• Thiết kế các nội dung vận dụng vào phương pháp vận dụng các phần mềm vào dạy học đọc hiểu văn bản môn Ngữ văn cho học sinh lớp 10 THPT. 
• Vận dụng một cách phù hợp, linh hoạt các phần mềm dạy học đọc hiểu văn bản văn học môn Ngữ văn nhằm tăng tích cực, chủ động, tạo niềm vui và sự hứng thú trong học tập cho học sinh. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng dạy học. 

2. Phương pháp nghiên cứu của đề tài: đề tài vận dụng 4 phương pháp nghiên cứu thường quy là nghiên cứu lý thuyết; phương pháp điều tra; phương pháp thống kê số liệu và phương pháp thực nghiệm sư phạm. 

III. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI. 

Đề tài được xây dựng trên thực tế giảng dạy và vận dụng các phương tiện CNTT vào dạy- học Đọc hiểu môn Ngữ văn, hướng tới phát huy tính tích cực, chủ động của người học, hình thành năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong cuộc sống.  

Trước đây đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu về phương pháp vận dụng CNTT vào dạy học. Tuy nhiên, các đề tài đó chủ yếu sử dụng phần mềm Microsoft PowerPoint Presentation hoặc sử dụng một phần mềm , Padelt… Việc ứng dụng đó chỉ giới hạn phạm vi bài học và chưa thực sự kích thích hứng thú của học sinh.  

Với đề tài “Vận dụng các phần mềm Baamboozle, Padlet và Quizizz vào phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh lớp 10 trong dạy học Đọc hiểu văn bản môn Ngữ văn tại trường THPT”, chúng tôi đưa ra giải pháp hữu hiệu và linh hoạt hơn trong quá trình giảng dạy đọc hiểu văn bản môn Ngữ văn, mở rộng được khả năng vận dụng vào nhiều bài học. Hơn nữa, trong tình hình dạy học thích ứng với điều kiện dịch bệnh Covid hiện nay, việc sử dụng kết hợp ba phần mềm nói trên sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập với cả hai hình thức trực tiếp hay online. Hơn nữa, đây là phương pháp dạy học phù hợp với định hướng phát triển năng lực của học sinh theo chương trình Giáo dục Phổ thông mới năm 2018 và theo kịp xu thế “chuyển đổi số” trong dạy học mà nghành giáo dục đã đề ra.

PHẦN B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

I. CƠ SỞ KHOA HỌC 

1. Thế nào là học tập tích cực, học tập chủ động 

1.1. Học tập tích cực  

1. Khái niệm  

Học tập tích cực là trải nghiệm, tư duy và tham gia. Qua đó, bạn có thể khám phá một chuỗi các trải nghiệm hiệu quả và thú vị, đồng thời, có trách nhiệm với việc học tập của bản thân. 

b.Thang học tập của Edgar Dale 

Theo dang học tập Edger Dale, học tập tích cực được thể hiện ở hoạt động nói và làm. Tức là học sinh phải được tham gia vào quá trình học tập một cách tích cực như thảo luận nhóm, thuyết trình, ứng dụng đa phương tiện để trình diễn thưc hành, làm mô hình, sơ đồ, video, apphographic…để thể hiện sự tiếp thu kiến thức và kỹ năng. Qua đó học sinh được hình thành những năng lực cần thiết. 

1. Các bước thực hiện học tập tích cực: 

• Xác định mục tiêu 
• Hình thành quan điểm cá nhân 
• Tìm cảm hứng và viết 
• Phác thảo nội dung chương trình