SKKN Vận dụng phương pháp dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn lớp 10 – Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 – KNTT

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài

 Mục tiêu của môn Ngữ văn trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (được ban hành theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ giáo dục và Đào tạo Ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới) là nhằm hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm; bồi dưỡng tâm hồn, hình thành nhân cách và phát triển cá tính. Môn Ngữ văn giúp học sinh khám phá bản thân và thế giới xung quanh, thấu hiểu con người, có đời sống tâm hồn phong phú, có quan niệm sống và ứng xử nhân văn; có tình yêu đối với tiếng Việt và văn học; có ý thức về cội nguồn và bản sắc của dân tộc, góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị văn hoá Việt Nam; có tinh thần tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại và khả năng hội nhập quốc tế. Đồng thời góp phần giúp học sinh phát triển các năng lực chung: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Đặc biệt, môn Ngữ văn giúp học sinh phát triển năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học: rèn luyện các kĩ năng đọc, viết, nói và nghe; có hệ thống kiến thức phổ thông nền tảng về tiếng Việt và văn học, phát triển tư duy hình tượng và tư duy logic, góp phần hình thành học vấn căn bản của một người có văn hoá; biết tạo lập các văn bản thông dụng; biết tiếp nhận, đánh giá các văn bản văn học nói riêng, các sản phẩm giao tiếp và các giá trị thẩm mĩ nói chung trong cuộc sống. 

Để thực hiện mục tiêu nói trên, đồng thời nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Ngữ văn thì việc đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là một trong những giải pháp căn cơ. Cũng vì thế đã xuất hiện nhiều phương pháp dạy học mới, hiện đại. Một trong những phương pháp tổ chức dạy học được áp dụng là dạy học dựa trên dự án. Phương pháp dạy học dựa trên dự án kết hợp với ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tạo điều kiện tốt nhất cho việc phát huy phẩm chất và năng lực của học sinh, góp phần đáp ứng mục tiêu của 

Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 nói chung và Chương trình môn Ngữ văn nói riêng.  

Dạy học dựa trên dự án là một phương pháp dạy học trong đó học sinh thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực tiễn, thực hành. Nhiệm vụ này được học sinh thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của dạy học dựa trên dự án. Dạy học dựa trên dự án kết hợp với ứng dụng công nghệ thông tin vào các chủ đề dạy học sẽ tạo cơ hội cho học sinh tổng hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực áp dụng một cách sáng tạo vào cuộc sống. Người học thông qua việc giải quyết một tình huống có thật trong đời sống thực tiễn, bằng hoạt động tự lực của bản thân và sự hợp tác giữa các thành viên trong nhóm sẽ tự mình chiếm lĩnh tri thức, đồng thời phát triển năng lực tự học, tự chủ, năng lực giao tiếp hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo… Đây chính là những năng lực quan trọng hàng đầu để các em có thể vận dụng, giải quyết các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống, giúp các em thích nghi trong mọi hoàn cảnh và thành công hơn khi trưởng thành. Việc vận dụng phương pháp dạy học dựa trên dự án và ứng dụng công nghệ thông tin vào môn Ngữ văn sẽ giúp học sinh có cơ hội phát huy khả năng sáng tạo, phát triển năng lực của bản thân, hình thành các kĩ năng cần thiết để chủ động, tích cực hơn trong học tập và rèn luyện; giúp học sinh có phương tiện giao tiếp, làm cơ sở để học tập tất cả các môn học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. 

Chương trình môn Ngữ văn lớp 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (GDPT 2018) được áp dụng từ năm học 2022 – 2023 có nhiều văn bản mang hơi thở cuộc sống hiện đại đầy hấp dẫn. Trong đó, có nhiều tác phẩm văn học mới lần đầu tiên được đưa vào chương trình góp phần thu hút học sinh yêu văn chương và có năng lực sáng tạo. Không chỉ vậy, chương trình còn có tính mở, nguồn học liệu mở, phương pháp tiếp cận mở…phù hợp với xu hướng phát triển của xã hội hiện đại; thiết thực, dễ áp dụng vào thực tiễn nên phù hợp với việc tổ chức dạy học dựa trên dự án. Một trong những chủ đề mới trong chương trình là chủ đề “ Tích trò sân khấu dân gian”. Qua chủ đề này học sinh sẽ được làm quen và tìm hiểu một số thể loại sân khấu truyền thống của dân tộc nhưng ngày càng xa lạ với giới trẻ. Vì vậy, việc áp dụng dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng CNTT trong chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” là có tính khả thi và hiệu quả, không chỉ tạo môi trường học tập tiên tiến giúp các em có cơ hội tìm hiểu giá trị của các di sản văn hóa truyền thống, mà còn góp phần phát triển năng lực cho học sinh, đáp ứng yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới.  

Từ những vấn đề được trình bày ở trên, tôi đã triển khai đề tài: “Vận dụng phương pháp dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn lớp 10 – Chương trình Giáo dục phổ thông 2018” để triển khai, thực hiện. 

2. Mục đích nghiên cứu 

• Nghiên cứu dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng CNTT vào dạy học chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn 10 – chương trình GDPT 2018 nhằm phát huy phẩm chất, năng lực HS, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Ngữ văn ở trường THPT. 
• Thông qua đề tài giúp bản thân và các đồng nghiệp bồi dưỡng thêm kiến thức để đổi mới PPDH theo công nghệ giáo dục hiện đại. 

3. Nhiệm vụ nghiên cứu 

• Nghiên cứu cơ sở lý luận về DHDA và ứng dụng CNTT trong dạy học. 
• Khảo sát, đánh giá về thực trạng sử dụng PP DHDA và ứng dụng CNTT trong dạy học Ngữ văn trên địa bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An. 
• Đề xuất quy trình dạy học dựa trên dự án và các phần mềm, thiết bị công nghệ sử dụng trong dạy học chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn 10, Chương trình GDPT 2018. 
• Thiết kế kế hoạch bài dạy chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn 10- chương trình GDPT 2018 theo hướng dạy học dựa trên dự án kết hợp với ứng dụng CNTT. 
• Tiến hành thực nghiệm sư phạm để xem xét khả năng ứng dụng của đề tài trong việc nâng cao hiệu quả dạy học chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn lớp 10 – Chương trình GDPT 2018 ở các lớp được phân công giảng dạy tại Trường THPT Đô Lương 2, huyện Đô Lương. 

• Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 

• Đối tượng nghiên cứu 

Sáng kiến tập trung nghiên cứu việc vận dụng phương pháp dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng CNTT vào dạy học chủ đề “ Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn lớp 10 – Chương trình GDPT 2018.  

• Phạm vi nghiêm cứu 

• Nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu cơ sở lí luận, cơ sở thực tiễn về PP dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng CNTT. Đề xuất quy trình dạy học dựa trên dự án, các thiết bị, phần mềm (xây dựng được kế hoạch bài dạy chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ Văn lớp 10 bằng phương pháp dạy học dựa trên dự án kết hợp với ứng dụng CNTT). 

• Không gian nghiên cứu: Đề tài được triển khai nghiên cứu cho HS khối 10 tại trường THPT Đô Lương 2, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An. 

• Thời gian nghiên cứu: Đề tài thực hiện trong năm học 2022 – 2023  

5. Phương pháp nghiên cứu 

• Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: 

 + Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống, khái quát hóa,…các thông tin, các văn kiện, tài liệu, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước và các tài liệu có liên quan đến đề tài nhằm thiết lập cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu. 

 + Nghiên cứu lý luận về phương pháp dạy học dựa trên dự án và ứng dụng CNTT trong dạy học. 

• Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: 

+ Phương pháp điều tra theo bảng hỏi nhằm tìm hiểu thực trạng vận dụng phương pháp dạy học dựa trên dự án và ứng dụng CNTT trong dạy học môn Ngữ văn ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đô Lương. 

+ Phương pháp quan sát các hoạt động của giáo viên, học sinh trong các giờ học, điều kiện dạy và học của giáo viên và học sinh. 

+ Nghiên cứu các sản phẩm của giáo viên và học sinh (giáo án, phiếu học tập,…). 

+ Phương pháp thống kê toán học sử dụng để tính toán các tham số đặc trưng, so sánh kết quả thực nghiệm. 

6. Đóng góp mới của đề tài: 

• Về lý luận: phân tích làm sáng tỏ cơ sở lý luận về dạy học dựa trên dự án và ứng dụng CNTT trong dạy học. Trong đó bao gồm hệ thống các khái niệm liên quan đến dạy học dạy học dựa trên dự án, bản chất, quy trình dạy học và lý thuyết về ứng dụng các phần mềm trong dạy học. 
• Về thực tiễn:  

+ Đề tài được triển khai áp dụng lần đầu tiên cho chương trình bộ môn Ngữ văn – Chương trình GDPT 2018.  

+ Thiết kế bài học dạy học dựa trên dự án.  

+ Ứng dụng một số phần mềm và thiết bị vào dạy học Ngữ văn.  

+ Đề tài giúp học sinh có cơ hội tìm hiểu, trải nghiệm thực tế các thể loại chèo, tuồng, múa rối nước, những thể loại mới được đưa vào học trong chương trình. Từ đó đề xuất những giải pháp bảo tồn, phát triển các di sản văn hóa cha ông để lại.  

+ Qua sáng kiến, giúp các đồng nghiệp đổi mới PPDH để phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.