SKKN Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh thông qua dạy học dự án chương nguyên tử Hóa học 10 chương trình GDPT 2018 – CTST

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài 

Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, Hoá học là môn học thuộc  nhóm môn khoa học tự nhiên ở cấp trung học phổ thông, được học sinh lựa chọn  theo định hướng nghề nghiệp, sở thích và năng lực của bản thân. Môn Hoá học  giúp học sinh có được những tri thức cốt lõi về hoá học và ứng dụng những tri  thức này vào cuộc sống, đồng thời có mối quan hệ với nhiều lĩnh vực giáo dục  khác. Các phương pháp giáo dục của môn Hoá học góp phần phát huy tính tích  cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, nhằm hình thành năng lực hoá học và  góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung được  quy định trong chương trình tổng thể. Định hướng dạy học phát triển năng lực là  một vấn đề mà nền giáo dục Việt Nam đang rất quan tâm và chú trọng đặc biệt là  năng lực hợp tác. 

Để thực hiện chủ trương trên thì ngành giáo dục và đào tạo đã có những đổi  mới trong phương pháp dạy học theo hướng phát huy tích cực chủ động sáng tạo  của người học, lấy người học là trung tâm, giáo viên định hướng phát triển năng  lực cho học sinh. Hiện nay, có khá nhiều các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực khác nhau, mỗi kỹ thuật đều có những ưu, khuyết điểm riêng trong việc 

áp dụng vào các bài giảng trên lớp. Trong đó phương, dạy học theo dự án một  trong các phương pháp dạy học tích cực được rất nhiều nước tiên tiến trên thế giới  như: Mĩ, Đức, Đan Mạch… quan tâm và có nhiều công trình có giá trị về lí luận  cũng như thực tiễn đối với phương pháp này . Dạy học theo dự án có khả năng  phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học và phù hợp với lộ trình  tiến tới định hướng thay thế dần chương trình dạy học định hướng nội dung bằng  chương trình dạy học định hướng đầu ra trong xu thế hiện nay. 

Từ những cơ sở lí luận và thực tiễn nêu trên đã đặt ra yêu cầu và tạo điều kiện cho  việc nghiên cứu năng lực hợp tác. Để bồi dưỡng năng lực này trong dạy học ở trường  trung học phổ thông nói chung và trong dạy học chương nguyên tử nói riêng. Qua đó  góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Hóa học đồng thời phát triển năng lực hợp  tác, tôi đã chọn đề tài: “Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh thông qua dạy  học dự án chương nguyên tử Hóa học 10 chương trình GDPT 2018 ” làm đề  tài nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm với hy vọng giúp cho học sinh có thể hoàn thiện bản thân mình hơn nữa và nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT. 

2. Mục đích nghiên cứu:  

Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trung học phổ thông thông qua dạy học dự  án chương nguyên tử từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn hóa Học THPT. 

3. Nhiệm vụ nghiên cứu: 

Trên cơ sở mục đích nghiên cứu ở trên, tôi đề ra các nhiệm vụ và kế hoạch  nghiên cứu cụ thể như sau:

1 

Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của dạy học dự án chương nguyên tử  CT2018 tại trường THPT nơi công tác. 

Khảo sát thực trạng việc dạy học dự án trong trường học và biện pháp nâng cao  năng lực hợp tác cho học sinh. 

Xây dựng dự án dạy học chương nguyên tử hóa học 10 CT2018 nhằm phát triển  năng lực hợp tác cho học sinh ở trường THPT  

Đánh giá hiệu quả của phương pháp về khả năng phát triển năng lực hợp tác  cho HS. 

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 

Đối tượng nghiên cứu là phương pháp dạy học theo dự án trong chương  nguyên tử hóa học 10 CT2018 nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh  

Đề tài được bắt đầu tìm hiểu và tiến hành từ tháng 8 năm 2022, được áp dụng  vào giảng dạy ở một số lớp tại trường THPT nơi tôi đang giảng dạy. 

Báo cáo và rút kinh nghiệm tại trường tháng 3 năm 2023. 

5. Điểm mới của đề tài 

– Khai thác những nội dung trong chương nguyên tử Hóa học 10 chương trình  GDPT 2018 có thể xây dựng thành dự án hoá học. 

– Thiết kế một số dự án có tính khả thi trong việc dạy và học hoá học ở  trường THPT. 

6. Phương pháp nghiên cứu 

Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu: 

– Phương pháp nghiên cứu lí luận: Tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu về các nội  dung có liên quan đến dạy học theo dự án; Khảo sát thực trạng về dạy học theo dự án và đánh giá theo hướng phát triển năng lực HS trong ở trường THPT. 

– Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Tiến hành khảo sát việc triển khai thực  hiện đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá năng lực học tập  của học sinh tại cơ sở giáo dục.  

– Phương pháp xử lý thông tin: Sử dụng thống kê toán học để xử lý số liệu  thực anghiệm. 

– Thực nghiệm sư phạm.

2 

 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 

1.1. Định hướng đổi mới giáo dục phổ thông ở Việt Nam hiện nay 

Trong xã hội công nghiệp hoá và hiện đại hoá ngày nay cần nguồn nhân lực  không chỉ đủ về số lượng mà còn phải có chất lượng. Nguồn nhân lực đóng vai trò  hết sức to lớn đối với sự phát triển của mỗi đơn vị, doanh nghiệp nói riêng và của  đất nước nói chung. Định hướng quan trọng trong đổi mới PPDH là phát huy tính  tích cực, sáng tạo, phát triển các năng lực cần thiết cho người học.  

PPDH hiện nay đang được thay đổi theo hướng tiếp cận năng lực người học.  Giúp HS rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Khi đó, việc học  tập và rèn kỹ năng của các môn học chuyên môn cần bổ sung các chủ đề học tập  tích hợp liên môn nhằm phát triển năng lực giải quyết. 

Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và  phát triển năng lực tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm thông  tin…), trên cơ sở đó trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo của tư  duy… Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ phương pháp nào cũng phải đảm bảo được  rằng “Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức, hướng dẫn  của giáo viên”. 

Việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực thể  hiện qua bốn đặc trưng cơ bản sau: 

Một, dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, giúp học  sinh tự khám phá những điều chưa biết chứ không thụ động tiếp thu những tri thức  nữa. Giáo viên là người tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành các hoạt động học  tập nhằm phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã biết vào các tình  huống học tập hoặc tình huống thực tiễn… 

Hai, chú trọng rèn luyện cho học sinh biết tham khảo sách giáo khoa, các tài  liệu học tập, biết cách tự tìm kiếm những kiến thức đã có, suy luận để tìm tòi và phát  hiện kiến thức mới… Định hướng cho học sinh cách tư duy như phân tích, tổng hợp,  khái quát hoá, so sánh… để dần hình thành và phát triển tiềm năng sáng tạo. 

Ba, tăng cường phối hợp học tập hợp tác, lớp học trở thành môi trường giao  tiếp GV – HS và HS – HS nhằm vận dụng sự hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá  nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm vụ học tập chung. 

Bốn, tập trung đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt quá  trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập (đánh giá lớp học). Chú trọng  phát triển kỹ năng tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh với nhiều hình  thức như theo lời giải/đáp án mẫu, theo hướng dẫn, hoặc tự xác định tiêu chí để có  thể phê phán, tìm được nguyên nhân và nêu cách sửa chữa các sai sót.