SKKN Phát triển năng lực tự học của học sinh và góp phần nâng cao chất lượng của việc dạy học trực tuyến thông qua việc thiết kế một số bài giảng E- Learning Các định luật Newton phần Động lực học chất điểm Vật Lí lớp 10 THPT.

Phần 1. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài
Quá trình dạy học trong những năm gần đây có rất nhiều đổi mới mang tính căn bản và toàn diện chẳng hạn việc học tập không còn chỉ được thực hiện trong không gian của lớp học truyền thống mà cần phát huy tính tự học, chủ động, sáng tạo tìm đến kiến thức ở mọi lúc, mọi nơi. Hướng tới việc hình thành nhân cách với đầy đủ các năng lực, phẩm chất đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại.
Đặc biệt trong những năm qua đại dịch Covid 19 đã bắt buộc các HS nhiều lúc, nhiều nơi không thể đến trường học trực tiếp. Hình thức dạy học trực tuyến trở nên phổ biến trên toàn quốc. Để quá trình dạy học đảm bảo chất lượng và đạt mục tiêu dạy học khi chuyển đổi sang hình thức trực tuyến. Đòi hỏi người dạy phải chuẩn bị những bài giảng với sự gia công sư phạm một cách công phu nhằm hỗ trợ cho học sinh tiếp cận kiến thức thuận lợi và hiệu quả nhất.
Bài giảng điện tử E-Learning là phương thức hữu hiệu để giảng dạy Vật Lí ở trường THPT, thông qua việc đưa ra những nội dung hay, những câu hỏi có kèm hình ảnh hay phim minh họa sinh động. Đặc biệt sử dụng các công cụ hỗ trợ thiết kế tạo ra những bài giảng có tính tương tác cao giúp học sinh dễ nắm bắt vấn đề đồng thời tạo ra hứng thú cho HS trong quá trình tự học… Từ đó nhằm đẩy mạnh phong trào ứng dụng CNTT, chuyển đổi số trong việc đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy một cách sáng tạo, hiện đại, lấy người học làm trung tâm, tăng cường và phát triển  năng lực tự học, tự chủ cho học sinh .
“Động lực học chât điểm” được coi là học phần không chỉ là nền tảng của cơ học mà nó còn ảnh hưởng, liên quan rất nhiều đến các học phần khác. “Động lực học chât điểm”  góp phần không nhỏ đến việc hình thành các năng lực, phẩm chất Vật Lí ban đầu cho HS. Trong điều kiện dịch bệnh nội dung dạy học được giảm tải chỉ giữ lại phần cốt lõi thì học phần “Động lực học chât điểm” vì thế càng trở nên quan trọng. Nếu coi Cơ học là một tòa lâu đài thì các định luật Newton là những viên gạch để xây dựng nên tòa lâu đài đó.
Một đề tài khoa học luôn cần có tính ứng dụng cao. Vì vậy khi bắt đầu nghiên cứu chúng tôi đã suy nghĩ đến việc làm thế nào để đề tài không chỉ ứng dụng cho HS năm nay mà còn cho những năm tiếp theo khi chuyển sang chương trình GDPT 2018 vẫn dùng được.  Sau khi xem xét, cân nhắc một cách kĩ lượng. Chúng tôi quyết định tiếp cận nội dung phần kiến thức Các Định Luật Newton phần  Động lực học chât điểm trong chương trình Vật Lí hiện hành và chương trình GDPT 2018.
Xuất phát từ những vấn đề thực tiễn cấp thiết ở trên chúng tôi quyêt định lựa chọn đề tài “Phát triển năng lực tự học của học sinh và góp phần nâng cao chất lượng của việc dạy học trực tuyến thông qua việc thiết kế một số bài giảng ELearning Các định luật Newton phần Động lực học chất điểm Vật Lí lớp 10 THPT”.
2. Tính mới, đóng góp của đề tài
– Làm rõ hơn về hình thức E-Learning, đặc biệt là việc vận dụng phương thức này vào quá trình dạy học Vật Lí trực tuyến. Qua đó HS vừa học được kiến thức vừa rèn luyện được các phẩm chất năng lực của một con người trong kỉ nguyên mới 4.0.
– Đề xuất được qui trình xây dựng một chủ đề E-learning cho Vật Lí.
– Chia sẻ một số kinh nghiệm với đồng nghiệp về các giải pháp kĩ thuật của việc soạn bài giảng E-Learning
– Thiết kế nội dung dạy học E-Learning hoàn chỉnh cho chủ đề Các định luật Newton thuộc học phần  Động lực học chất điểm Vật Lí lớp 10. Bài giảng này có thể dùng cho chương trình hiện hành hoặc chương trình Vật Lí 10 THPT 2018.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
– Đề tài được thực hiện trên các lớp 10 do tôi trực tiếp giảng dạy tại trường THPT Lê Viết Thuật trong năm học 2021-2022.
Phần 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ E-LEARNING.
1.1. Khái niệm về dạy học E-LEARNING
E-Learning là một hình thức giáo dục, học tập dựa trên sự kết nối của Internet. Người dạy và người học đều có thể tham gia học và đào tạo trên hệ thống E-learning trên máy tính, máy tính bảng, hoặc điện thoại thông minh có kết nối Internet. Thông qua nền tảng E-learning GV có thể trực tiếp giảng dạy cho học sinh hoặc gửi, lưu trữ những bài giảng, dữ liệu bài học trên hệ thống bằng các hình ảnh, video, âm thanh. Và học viên có thể theo dõi nhiều bài giảng theo phương thức online hoặc offline, trao đổi với giáo viên- học viên khác, tạo chủ đề thảo luận trong forum, thực hiện các bài kiểm tra,…
Nói tóm lại: E-learning là một hình thức học tập và đào tạo từ xa dựa trên các thiết bị công nghệ hiện đại và có kết nối Internet.
1.2. Những thành tố cấu thành E-Learning
• Hệ thống quản lý học tập (LMS – Learning Management System): Là một hệ thống hỗ trợ các công tác quản lý giáo dục, bài giảng, giúp phân phối các tài liệu học tập đến một số lượng lớn học viên.
• Hệ thống quản lý nội dung học tập (LCMS – Learning Content Management System): cho phép tạo ra và điều chỉnh, bổ sung, xem xét và quản lý các nội dung học tập một cách có khoa học, hiệu quả.
• Công cụ làm bài giảng (authoring tools): được hỗ trợ đa dạng, giúp người dạy có thể thực hiện các bài giảng, truyền tải nội dung kiến thức bằng cách thông qua hình ảnh, video, âm thanh, chữ viết. Giúp bài học trở nên diễn ra một cách sinh động, dễ theo dõi, dễ hiểu, dễ đạt hiệu quả cao.  Một số tool phổ biến như lightwork, prezi,…
1.3. Qui trình để thiết kế một bài giảng E-learning
Để thiết kế một bài giảng E-Learning hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải gia công sư phạm rất nhiều cho các nội dung dạy học. Theo kinh nghiệm chúng tôi thì một bài giảng thông thường trải qua các bước sau:
Bước 1: Xác đinh mục tiêu và kiến thức cho bài giảng
Bước đầu tiên trong quy trình thiết kế giáo án E-learning là cần phải xác định được mục tiêu học tập và giảng dạy. Tùy vào từng đối tượng học sinh khác nhau mà giáo án sẽ được biên soạn cần hướng tới những kiến thức hay yêu cầu cụ thể như thế nào. Việc xác định được rõ ràng giúp cho các bạn thực hiện tốt và đạt độ chính xác cao trong quá trình thiết kế giáo án E-learning.
Để thực hiện công việc này, trước tiên, các thầy cô nên tham khảo kỹ các sách giáo khoa để có được những kiến thức căn bản nhất. Ngoài ra, bạn cũng cần tham khảo thêm các tài liệu mở rộng để có thể xác định được chính xác mục tiêu của từng bài giảng, thái độ, kiến thức và kỹ năng một cách dễ dàng hơn.
Để SKKN có thể dùng được cho nhiều thế hệ học trò mà không bị lạc hậu, thì đối với các bài giảng cho cấp THPT đặc biệt là lớp 10 kể từ năm học 2021-2022 cần tham khảo, tiếp cận thêm nội dung của chương trình mới GDPT 2018. Lựa chọn những nội dung cốt lõi có sự giao thoa giữa chương trình hiện hành và chương trình mới.
Bước 2: Xây dưng tư liệu cho từng bài giảng
Về tư liệu để xây dựng cho giáo án E-learning, thầy, cô  có thể tham khảo thêm từ nguồn internet, phần mềm dạy học hoặc có thể là những tư liệu mà bạn tự tạo ra,… các tư liệu này cần phải đảm bảo chất lượng, nội dung và tính logic cao. Việc thu thập đầy đủ, chi tiết dữ liệu và sắp xếp chúng thành một thư viện, cây thư mục sẽ giúp cho các bạn thực hiện tốt và thuận lợi hơn trong quá trình xây dựng giáo án E-learning.
Bước 3: Xây dưng ḳich bản giảng day để thiết kế giáo án Ẹ -learning phù hơp̣
Việc thiết kế giáo án E-learning phải tuân thủ theo nguyên tắc sư phạm, tức là phải đảm bảo cung cấp đủ kiến thức cơ bản và hoàn thành được mục tiêu bài giảng từ kiến thức tới kỹ năng, góp phần hình thành được năng lực phẩm chất cần đạt. Không những vậy, phải tuân thủ các bước của nhiệm vụ dạy học, xây dựng tương tác giữa giáo viên và học sinh, xây dựng hệ thống câu hỏi, kiểm tra, đánh giá, tự đánh giá… để tạo nên quá trình dạy học hoàn chỉnh, chuyên nghiệp và đạt hiệu quả cao nhất.
Bước 4: Chon phần mêm và số hóa bài giảng
E-learning trở thành một xu thế tất yếu của giáo dục thế giới nên hiện nay có rất nhiều phần mềm hỗ trợ khác nhau cả trong và ngoài nước, bạn có thể lựa chọn Adobe Presenter, iSpring, Storyline, Avina…Mỗi phần mềm đều có thế mạnh, ưu nhược điểm riêng nhưng theo kinh nghiệm của chúng tôi thì đối với những người không chuyên nghiệp về tin học thì nên chọn một trong 2 phần mềm là Storyline hoặc Ispring trong đó Ispring dễ sử dụng hơn và được tích hợp thành một Add-in trong powerpoint quen thuộc. Storyline có nhiều tính năng chuyên sâu hơn nhưng cũng khó sử dụng hơn Ispring. Trong đề tài này chúng tôi lựa chọn Ispring.