SKKN Phát triển phẩm chất, năng lực học sinh thông qua giáo dục STEM chủ đề “Liên kết ion – Hóa học lớp 10 – CTST

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài 

Nằm trong lộ trình đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh  giá nhằm phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh trên tinh thần Nghị quyết số  29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nhất là áp dụng và  thể hiện được tinh thần, nội dung của chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, giáo dục STEM đã và đang trở thành một xu hướng giáo dục mang tính tất yếu trên  thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Hình thức giáo dục này đóng vai trò là  đòn bẩy để thực hiện mục tiêu giáo dục năng lực cho các công dân tương lai đáp  ứng nhu cầu của nền khoa học công nghệ 4.0 trong thế kỉ XXI.  

Việt Nam đang chú trọng triển khai giáo dục STEM trong chương trình giáo  dục phổ thông, giúp học sinh hướng tới các hoạt động trải nghiệm và vận dụng  kiến thức để tạo ra sản phẩm hoặc giải quyết các vấn đề thực tế trong cuộc sống.  Đặc biệt, Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 04 tháng 5 năm 2017 của Thủ tướng Chính  phủ về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đã  đưa ra các giải pháp, các nhiệm vụ cụ thể… Về mặt giáo dục: “Thay đổi mạnh mẽ  các chính sách, nội dung, phương pháp giáo dục và dạy nghề nhằm tạo ra nguồn  nhân lực có khả năng tiếp nhận các xu thế công nghệ sản xuất mới, trong đó cần  tập trung vào thúc đẩy đào tạo về khoa học, công nghệ, kĩ thuật và toán học  (STEM), ngoại ngữ, tin học trong chương trình giáo dục phổ thông” đồng thời đưa  ra nhiệm vụ: “Thúc đẩy triển khai giáo dục về khoa học, công nghệ, kĩ thuật và  toán học (STEM) trong chương trình giáo dục phổ thông. 

Ngày 07 tháng 10 năm 2019 Sở GD&ĐT Nghệ An đã ban hành Công văn số  1841/SGD&ĐT-GDTrH về việc hướng dẫn thực hiện giáo dục STEM trong trường  trung học từ năm học 2019 – 2020. Thời gian qua, ngành giáo dục đã tổ chức linh  hoạt các hình thức tổ chức giáo dục STEM như: dạy học các môn khoa học theo  bài/chủ đề STEM, tổ chức hoạt động trải nghiệm STEM, tổ chức hoạt động nghiên  cứu khoa học, kĩ thuật thông qua các bài học STEM, xây dựng các chủ đề dạy học  liên môn… Việc dạy học các bài/chủ đề STEM góp phần đổi mới phương pháp  dạy học, kiểm tra, đánh giá. Trong quá trình dạy học bộ môn hóa học hiện nay,  việc tiếp cận, thực hiện dạy học STEM sẽ tạo được sự hứng thú học tập, tinh thần  hăng say nghiên cứu, tìm tòi của học sinh và bước đầu tạo hiệu ứng tích cực trong  việc giáo dục STEM trong trường học.  

Trường THPT Anh Sơn 1 đóng trên địa bàn huyện miền núi Anh Sơn, học  sinh thuộc vùng trung du miền núi nên có nhiều nguồn nguyên liệu tự nhiên thích  hợp có giá trị, cuộc sống của học sinh gần gũi với thiên nhiên, thích tìm tòi khám  phá … chính là nguồn tư liệu, phương tiện trực quan có giá trị để dạy học STEM 

phần liên kết ion thuộc chương trình hóa học 10 thuộc chương trình giáo dục phổ  thông 2018.

1 

Xuất phát từ thực tế giảng dạy và phạm vi một Sáng kiến kinh nghiệm tôi  muốn chia sẽ, trao đổi cùng đồng nghiệp đề tài: Phát triển phẩm chất, năng lực  học sinh thông qua giáo dục STEM chủ đề “Liên kết ion – Hóa học lớp 10 ”.  

2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 

2.1. Mục đích nghiên cứu 

Thực hiện đúng chủ trương, hướng dẫn của Ngành về đổi mới phương pháp,  hình thức tổ chức dạy học; dạy học nhằm phát triển phẩm chất, năng lực học sinh,  thực hiện giáo dục STEM trong các nhà trường… 

Đưa ra cách dạy học chủ đề “Liên kết ion – Hóa học lớp 10” ở trường THPT  theo hướng vận dụng giáo dục STEM để phát triển phẩm chất, năng lực của học  sinh. 

Rèn luyện cho học sinh kỹ năng làm việc theo nhóm, hợp tác một cách có  hiệu quả, từ đó hình thành năng lực hợp tác; năng lực vận dụng kiến thức vào giải  quyết vấn đề thực tiễn…  

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 

Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về dạy học theo hướng vận dụng giáo  dục STEM khi dạy học nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh. 

Khảo sát thực trạng dạy học theo định hướng vận dụng giáo dục STEM, dạy  học theo phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trong bộ môn Hóa học. 

 Nghiêm cứu phương pháp và cách thức tổ chức các hoạt động dạy học theo  hướng vận dụng giáo dục STEM. 

Xây dựng kế hoạch bài dạy, thiết kế giáo án và tổ chức dạy học chủ đề “Liên  kết ion – Hóa học lớp 10” ở trường THPT Anh Sơn 1 theo hướng vận dụng giáo  dục STEM nhằm phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh. 

3. Đối tượng, phạm vị nghiên cứu 

3.1. Đối tượng nghiên cứu 

Đề tài tập trung tìm hiểu, nghiên cứu, phân tích đánh giá thực trạng; đưa ra  phương phương pháp và hình thức tổ chức dạy học chủ đề “Liên kết ion – Hóa học lớp 10” ở trường THPT Anh Sơn 1. 

3.2. Phạm vi nghiên cứu 

Tập trung nghiên cứu về thực hiện đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức  dạy học, cụ thể là vận dụng giáo dục STEM trong dạy học một số bài học/chủ đề  thuộc bộ môn Hóa học trong chương trình GDPT2018. Đề tài được nghiên cứu,  thực nghiệm và áp dụng tại trường THPT Anh Sơn 1. 

4. Phương pháp nghiên cứu 

– Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận:

2 

+ Đọc và nghiên cứu các tài liệu về giáo dục STEM, các tài liệu liên quan  đến đề tài nghiên cứu; 

+ Nghiên cứu các mẫu biểu khảo sát, thống kê số liệu… 

+ Dạy học theo hướng vận dụng giáo dục STEM đối với môn Hóa học; – Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: 

+ Tìm hiểu, quan sát, trao đổi với giáo viên và học sinh; 

+ Khảo sát tình hình thực hiện đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy  học… của giáo viên; 

+ Khảo sát tình hình việc áp dụng giáo dục STEM vào dạy học; 

+ Tổng hợp số liệu, nội dung tìm hiểu, quan sát, thu thập; tổng kết kinh  nghiệm thực tiễn; 

– Nhóm phương pháp hỗ trợ khác: 

+ Phương pháp 5E; 

+ Phương pháp thống kê toán học; 

5. Tính mới của đề tài, đóng góp của đề tài 

Đề tài đã triển khai vận dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực  như: Làm việc nhóm; 5E, quan sát; trình bày báo cáo thu hoạch; phối hợp các  phương pháp đánh giá; tổng hợp và xử lý số liệu…; Sử dụng kiến thức liên môn để  giải quyết các vấn đề đặt ra. 

Đề tài góp phần làm sáng tỏ cơ sở lí luận về thiết kế và tổ chức các hoạt  động dạy học theo hướng vận dụng giáo dục STEM đối với bộ môn Hóa học trong  trường phổ thông. 

Đề tài này đã được tác giả áp dụng có hiệu quả trong dạy học tại trường  THPT Anh Sơn 1, tôi mạnh dạn đưa ra trao đổi, chia sẽ với với đồng nghiệp để có  thể áp dụng, nhân rộng ở các trường THPT trên địa bàn.