SKKN Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực vào trong dạy học môn GDKT pháp luật 10 ở trường THPT – KNTT

  I. PHẦN MỞ ĐẦU  

 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 

Viễn cảnh sôi động, tươi đẹp nhưng cũng nhiều thách thức, đòi hỏi ngành Giáo dục – Đào tạo phải có những đổi mới căn bản, mạnh mẽ, đồng bộ về mọi mặt. Cùng với sự phát triển như vũ bão của công nghệ 4.0 là mô hình giáo dục 4.0, mô hình giảng dạy thông minh, có định hướng, ứng dụng công nghệ thông tin kết hợp với năng lực tự học, chú trọng thực hành và luôn khuyến khích đổi mới sáng tạo đang dần được đưa vào các trường học thay thế hoàn toàn các phương pháp dạy học truyền thống. Trong đó, đặc biệt chú trọng đến đổi mới phương pháp dạy học và phương tiện dạy học. Năm học 2022 – 2023 Bộ giáo dục đào tạo đã có quyết định đột phá là đưa bộ môn GDKT pháp luật vào giảng dạy thay cho môn giáo dục công dân 10. Đây chính là bước đột phá đỏi mới căn bản và toàn diện giáo dục – đổi mới đồng bộ hình thức tổ chức, phương pháp dạy học cùng đổi mới kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Trong đó, phương pháp dạy học tích cực là một trong những phương thức của mô hình dạy và học 4.0 đang được vận dụng rộng rãi vào các môn học và được đánh giá đạt hiệu quả cao. Để nâng cao chất lượng môn GDKT pháp luật trong giai đoạn hiện nay và góp phần thực hiện thành công Nghị quyết 29-NQ/TW năm 2013 “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Vì vậy việc đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn nhằm thay đổi tư duy, thái độ của người học, thúc đẩy thành công sự nghiệp đổi mới giáo dục của Đảng và nhà nước, hội nhập kinh tế, giáo dục quốc tế là yêu cầu thiết yếu trong giai đoạn hiện nay. Trong giảng dạy bản thân tôi đã sử dụng các phương pháp, tôi nhận thấy phương pháp dạy học tích cực là một phương pháp có thể tích hợp với nhiều phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực, thuận lợi cho việc tự lực, sáng tạo nhằm nâng cao hiệu quả nhận thức của người học, nâng cao vai trò, vị trí bộ môn GDKT pháp luật cả tiết lên lớp cũng như tiết học ngoại khóa. Đó cũng là lí do tôi muốn chia sẽ tới quý thầy cô, bạn bè đồng nghiệp đề tài “Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực vào trong dạy học môn GDKT pháp luật 10 ở trường THPT DTNT TỈNH”.  

2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI. 

2.1 Mục tiêu.   

• Góp phần làm cho giờ dạy đạt hiệu quả như mong muốn và xứng tầm với giá trị môn GDKT pháp luật 10  
• Tạo hứng thú, yêu thích môn học; giảm bớt tính khô khan, trừu tượng bộ môn.  
• Tăng cường sự hợp tác, giao tiếp, chia sẻ kinh nghiệm.  
• Tạo cơ hội vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, thể hiện ý thức, trách nhiệm cá nhân đối với cộng đồng. 
• Góp phần giúp học sinh có được tình cảm, nhận thức, niềm tin và bản lĩnh phù hợp với chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp luật dựa trên những kiến thức cơ bản, cốt lõi, thiết thực đối với đời sống và định hướng nghề nghiệp sau THPT về kinh tế và pháp luật. 
• Giúp học sinh có được năng lực thực hiện các quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm công dân chủ yếu từ góc độ kinh tế, pháp luật; có kỹ năng sống và bản lĩnh để học tập, làm việc và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm công dân trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam và hội nhập quốc tế.  

2.2. Nhiệm vụ. 

• Khái quát những vấn đề mang tính lí luận của đề tài.  
• Tìm hiểu một số phương pháp dạy học tích cực. 
• Thiết kế giáo án sử dụng phương pháp dạy học tích cực vào bài học cụ thể. 
• Kiểm tra, đánh giá, thống kê hiệu quả đạt được. 
• Nghiên cứu, tìm hiểu và sáng tạo cho phương pháp này thêm phong phú, đa dạng về trình bày nhằm gây được sự chú ý, thích thú của học sinh đồng thời kích thích khả năng nắm bắt, liên hệ vấn đề  của học sinh 

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU. 

• Học sinh lớp 10 trường THPT DTNT TỈNH – Tiết bài 4 và bài 10 môn GDKT pháp luật 10.  
• Phương tiện thông tin đại chúng. 

4. GIỚI HẠN, PHẠM VI NGHIÊN CỨU. 

– Là học sinh lớp 10 và tiết học sách GDKT pháp luật lớp 10. 

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 

• Nghiên cứu yêu cầu nội dung bài học. 
• Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của phương pháp dạy học tích cực. 
• Nghiên cứu tình hình thực tiễn địa phương liên quan đến nội dung bài học. 
• Vận dụng phương pháp dạy học tích cực vào một tiết học cụ thể. 
• Tổng hợp một số kết quả đã đạt được. 

II. PHẦN NỘI DUNG 

1. CƠ SỞ LÍ LUẬN: 

 1.1. Phương pháp dạy học, phương pháp dạy học tích cực. 

1.1.1. Khái niệm phương pháp dạy học. 

Thuật ngữ phương pháp bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp methodos có nghĩa là chung nhất, là cách thức đạt tới mục đích đặt ra. Khái niệm phương pháp được sử dụng phổ biến trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế – xã hội và trong nghiên cứu khoa học. Sau đó, khái niệm phương pháp đã đi từ lĩnh vực kinh tế, xã hội vào lĩnh vực giáo dục, đào tạo không chỉ với ý nghĩa là các dự án phát triển giáo dục mà còn sử dụng như một hình thức hay phương pháp dạy học. 

Phương pháp dạy học là cách làm việc giữa người dạy và người học, qua đó người học có thể nắm bắt được các kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và hình thành năng lực cũng như thế giới quan.   

 Phương pháp dạy học chính là cách thức hoạt động giữa thầy và trò để nhằm đạt được mục tiêu dạy học xác định đồng thời phù hợp với nội dung và các điều kiện dạy học cụ thể. 

1.1.2 . Khái niệm phương pháp dạy học tích cực. 

Phương pháp dạy học tích cực (Tiếng Anh: Active learning)  là một thuật ngữ rút gọn, một thuật ngữ được sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia, chỉ những phương pháp giáo dục, dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo ở người học. 

Phương pháp dạy học tích cực hướng đến việc hoạt động hóa, tích cực hóa nhận thức của người học cụ thể là tập trung vào việc phát huy tính tích cực của người học chứ không phải tập trung vào phát huy tính tích cực của người dạy người thầy đóng vai trò là người hướng dẫn, rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học độc lập với suy nghĩ thông qua việc thảo luận, thực hành, thâm nhập thực tế theo mục tiêu bài học, người thầy là người tổng hợp hoạt động ý kiến của người học để xây dựng nội dung bài học, không như các phương pháp dạy học truyền thống. Để áp dụng phương pháp này, giáo viên phải nỗ lực nhiều trong quá trình dạy học so với dạy theo phương pháp thụ động.  

Khi áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực giờ dạy của giáo viên trở nên sinh động, hấp dẫn và có ý nghĩa. Người học là trung tâm nhưng vai trò uy tín của người giáo viên được đề cao hơn, nhờ đó phương pháp dạy học tích cực, khả năng chuyên môn của người giáo viên sẽ phải tăng lên bởi kiến thức của từng nội dung bài học phải được cập nhật liên tục để đáp ứng những tình huống, câu hỏi của người học trong thời đại công nghệ phát triển. Mối quan hệ giữa thầy và trò sẽ trở nên gần gũi tốt đẹp khi cả hai cùng làm việc với nhau, cùng giải quyết các tình huống liên quan đến nội dung và cuộc sống của người học. 

Áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực người học sẽ thấy học và tìm hiểu các vấn đề mà họ đang muốn có được chứ không phải bị bắt buộc phải học. Người học được làm việc, được nói, chia sẻ những kiến thức kinh nghiệm của mình, song song với bổ sung kiến thức, kinh nghiệm từ người dạy, bạn bè và từ truyền thông. Cách học này làm tăng khả năng ghi nhớ, vận dụng vào thực tế gấp nhiều lần so với cách học truyền thống, từ đó người học được tự tin khám phá năng lực của mình, có trách nhiệm, biết sẻ chia và tự mình thấy được vị trí giá trị của bản thân. 

Với những phương pháp dạy học tích cực đã giúp người học tự khám phá kiến thức, tự học, tự làm, tự bổ sung cho nhau các kiến thức đã giúp họ biến những tri thức đó thành tri thức của chính mình, và chuyển nó thành hành động, thói quen hàng ngày của họ. Khi áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực, quan hệ cô trò trong việc dạy và học cũng đổi khác, học sinh trở nên chủ động trong việc học, chủ động tìm kiếm kiến thức có thu nhận kiến thức không chỉ ở người dạy mà còn từ nhiều nguồn khác. Người thầy trở nên quan trọng hơn vì giữa biển mênh mông của tri thức, điều gì cần sàng lọc, sử dụng và ứng dụng chúng vào cuộc sống như thế nào? Tất cả những điều ấy đều cần đến sự hướng dẫn của người thầy, sự thay đổi quan hệ giữa người dạy và người học đã yêu cầu người học cần hiểu rõ mình là ai, điều gì cần, cần học gì, muốn học cái gì và mình muốn trở thành người như thế nào sau này. Với cách dạy học này đòi hỏi giáo viên phải có bản lĩnh, chuyên môn tốt và kiên trì xây dựng cho học sinh phương pháo học tập chủ động một cách vừa sức, từ thấp đến cao. Tuy nhiên khi đổi mới phương pháp dạy học phải có sự hợp tác của thầy và trò, sự phối hợp nhịp nhàng hoạt động dạy học với hoạt động học thì mới thành công.