SKKN Vận dụng mô hình VSEPR để dự đoán cấu trúc hinfnh học và giải thích một số tính chất của phân tử chất vô cơ theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhằm phát triển phẩm chất- năng lực học sinh – CTST

Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018 là chƣơng trình định hƣớng giáo  dục và đào tạo cho mọi cấp học phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt  Nam ban hành ngày 26 tháng 12 năm 2018 theo thông tƣ số 32/2018/TT-BGDĐT  về “ban hành chƣơng trình giáo dục phổ thông”. Chƣơng trình giáo dục phổ thông  2018 ra đời với mục đích thay thế và kế thừa chƣơng trình giáo dục hiện hành  2006 đang đƣợc áp dụng cho mọi cấp học phổ thông ở Việt Nam, đồng thời “bảo  đảm phát triển phẩm chất và năng lực ngƣời học thông qua nội dung giáo dục với  những kiến thức cơ bản, thiết thực; hiện đại; hài hòa đức, trí, thể, mỹ; chú trọng  thực hành, vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống; tích  hợp cao ở các lớp học dƣới, phân hóa dần ở các lớp học trên; thông qua các  phƣơng pháp, hình thức tổ chức giáo dục phát huy tính chủ động và tiềm năng của  mỗi học sinh, các phƣơng pháp kiểm tra, đánh giá phù hợp với mục tiêu giáo dục  và phƣơng pháp giáo dục để đạt đƣợc mục tiêu đó”.  

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, lộ trình áp dụng chƣơng trình giáo dục phổ  thông mới sẽ là:  

∙ Năm học 2020-2021 đối với khối lớp 1; 

∙ Năm học 2021-2022 đối với các khối lớp 2 và lớp 6; 

∙ Năm học 2022-2023 đối với các khối lớp 3, lớp 7 và lớp 10; ∙ Năm học 2023-2024 đối với các khối lớp 4, lớp 8 và lớp 11; ∙ Năm học 2024-2025 đối với các khối lớp 5, lớp 9 và lớp 12. 

Năm học 2022-2023 học sinh lớp 10 bắt đầu học theo chƣơng trình giáo dục  phổ thông mới. Theo đó, môn hóa học 10 có nhiều vùng kiến thức rất mới học sinh  đƣợc tiếp cận sâu hơn, bản chất hơn vì vậy mà cũng khó khăn hơn. Một trong  những kiến thức khó đối với học sinh chính là phần liên kết hóa học, cụ thể là xác  định kiểu lai hóa, cấu trúc phân tử của chất. 

Sau một thời gian nghiên cứu và áp dụng vào thực tiễn giảng dạy trên lớp  chúng tôi đã đúc rút và mạnh dạn viết thành sáng kiến kinh nghiệm với mong  muốn giúp các em không những tự tin trong học tập mà còn kích thích lòng đam  mê khoa học đặc biệt là với bộ môn Hóa học. 

Xuất phát từ những lí do trên chúng tôi chọn đề tài: “Vận dụng mô hình  VSEPR để dự đoán cấu trúc hình học và giải thích một số tính chất của phân tử  chất vô cơ theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhằm phát triển phẩm chất  – năng lực học sinh”.

1 

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

Mục đích nghiên cứu của đề tài là giúp học sinh xác định thành thạo các  kiểu lai hóa của nguyên tử trung tâm, giải thích đƣợc một số tính chất của phân tử  chất vô cơ. Qua đó không những giúp các em xóa đi cảm giác sợ sệt mà còn yêu  thích khi học phần kiến thức này. 

III. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU 

– Học sinh lớp 10 

– Mô hình VSEPR 

1. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

IV.1. Phƣơng pháp chủ yếu. 

Thể nghiệm và đúc rút kinh nghiệm: Trong quá trình vận dụng đề tài, chúng  tôi đã áp dụng nhiều phƣơng pháp nhƣ trao đổi với giáo viên có kinh nghiệm, bản  thân cùng đồng nghiệp tiến hành dạy thể nghiệm tại nhiều lớp khác nhau với nhiều  đối tƣợng khác nhau, trò chuyện, kiểm tra, đánh giá học sinh 

IV.2. Các phƣơng pháp hỗ trợ. 

Ngoài ra chúng tôi còn dùng các phƣơng pháp hỗ trợ khác nhƣ phƣơng pháp  nghiên cứu tài liệu, tham khảo từ internet, tham khảo các đề thi olimpic 30 tháng 4,  các đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh … 

1. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

Đề tài này chỉ nghiên cứu về mô hình VSEPR và vận dụng giải thích một số  tính chất của phân tử chất vô cơ thƣờng gặp trong giới hạn chƣơng trình Hóa học  cấp THPT. Mục đích là phục vụ cho giảng dạy và ôn luyện học sinh giỏi, thi tốt  nghiệp THPT, thi đánh giá năng lực, đánh giá tƣ duy với các đối tƣợng học sinh  đại trà và học sinh giỏi ở cấp THPT.

2 

Phần II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT 

I.1. Vài nét cơ bản về chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018 

Ngày 26-12-2018, Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký Thông tƣ  số 32/2018/TT-BGDĐT ban hành Chƣơng trình Giáo dục phổ thông (còn gọi là  Chƣơng trình GDPT 2018) 

I.1.1. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là gì? 

Theo Thông tƣ này, Chƣơng trình GDPT 2018 là văn bản thể hiện mục tiêu  giáo dục phổ thông, quy định các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của  học sinh, nội dung giáo dục, phƣơng pháp giáo dục và phƣơng pháp đánh giá kết  quả giáo dục, làm căn cứ quản lí chất lƣợng giáo dục phổ thông; đồng thời là cam  kết của Nhà nƣớc nhằm bảo đảm chất lƣợng của cả hệ thống và từng cơ sở giáo  dục phổ thông. Chƣơng trình GDPT 2018 bao gồm chƣơng trình tổng thể (khung  chƣơng trình), các chƣơng trình môn học và hoạt động giáo dục. 

Chƣơng trình giáo dục phổ thông đƣợc xây dựng theo hƣớng mở, cụ thể là:  (1) Chƣơng trình bảo đảm định hƣớng thống nhất và những nội dung giáo dục cốt  lõi, bắt buộc đối với học sinh toàn quốc, đồng thời trao quyền chủ động và trách  nhiệm cho địa phƣơng, nhà trƣờng trong việc lựa chọn, bổ sung một số nội dung  giáo dục và triển khai kế hoạch giáo dục phù hợp với đối tƣợng giáo dục và điều  kiện của địa phƣơng, của nhà trƣờng, góp phần bảo đảm kết nối hoạt động của nhà trƣờng với gia đình, chính quyền và xã hội; (2) Chƣơng trình chỉ quy định những  nguyên tắc, định hƣớng chung về yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của  học sinh, nội dung giáo dục, phƣơng pháp giáo dục và việc đánh giá kết quả giáo  dục, không quy định quá chi tiết, để tạo điều kiện cho tác giả sách giáo khoa và  giáo viên phát huy tính chủ động, sáng tạo trong thực hiện chƣơng trình; (3) Chƣơng trình bảo đảm tính ổn định và khả năng phát triển trong quá trình thực  hiện cho phù hợp với tiến bộ khoa học – công nghệ và yêu cầu của thực tế. 

I.1.2. Sách giáo khoa trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 

Sách giáo khoa cụ thể hóa các yêu cầu của chƣơng trình giáo dục phổ thông  về nội dung giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực học sinh; định hƣớng về  phƣơng pháp giáo dục và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lƣợng giáo dục. Thực  hiện xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa; có một số sách giáo khoa cho mỗi môn  học. 

Nhƣ vậy, sách giáo khoa chỉ là những định hƣớng về phƣơng pháp giáo dục  và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lƣợng giáo dục. Cùng một môn học của một  lớp học sẽ có nhiều bộ sách giáo khoa; nhà trƣờng, giáo viên có thể lựa chọn bộ  sách giáo khoa theo hƣớng dẫn của Bộ GD&ĐT, của UBND tỉnh để đƣa vào dạy  học sao cho đảm bảo các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của học sinh, 

3 

nội dung giáo dục, phƣơng pháp giáo dục và phƣơng pháp đánh giá kết quả giáo  dục theo quy định của Chƣơng trình GDPT 2018. 

I.1.3. Lộ trình thực hiện. 

Theo Thông tƣ 32, Chƣơng trình GDPT 2018 thực hiện từ năm học 2020- 2021 đối với lớp 1; từ năm học 2021-2022 đối với lớp 2 và lớp 6; từ năm học  2022-2023 đối với lớp 3, lớp 7 và lớp 10; từ năm học 2023-2024 đối với lớp 4, lớp  8 và lớp 11 và từ năm học 2024-2025 đối với lớp 5, lớp 9 và lớp 12. 

I.1.4. Mục tiêu Chương trình giáo dục phổ thông 2018. 

Chƣơng trình GDPT 2018 cụ thể hoá mục tiêu giáo dục phổ thông, giúp học  sinh làm chủ kiến thức phổ thông, biết vận dụng hiệu quả kiến thức, kĩ năng đã học  vào đời sống và tự học suốt đời, có định hƣớng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, biết