SKKN Giải pháp bảo vệ môi trường thông qua xử lí hoá chất trong giờ học thực hành thí nghiệm –Hoá học THPT

PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. 1. Lý do chọn đề tài  

V.I.Lênin đã chỉ ra con đường biện chứng của nhận thức chân lý: “Từ trực  quan sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn – đó  là con đường biện chứng của sự nhận thức chân lý, của sự nhận thức thực tại  khách quan”.  

Thí nghiệm chứng minh, thí nghiệm nghiên cứu trong giảng dạy các môn khoa  học thực nghiệm có vai trò rất to lớn trong qua trình lĩnh hội tri thức, việc dạy học  bằng TBDH và thí nghiệm trực quan không chỉ là minh chứng một luận điểm khoa  học mà còn là sự vận dụng tri thức vào thực tại khách quan hơn thế nữa thí nghiệm  luôn có sức hút để học sinh tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi ra tri thức mới. Thí nghiệm  hóa học đóng vai trò quan trọng trong quá trình hoạt động dạy học hóa học, có thể  nói thí nghiệm hóa học ở trường phổ thông là công việc không thể thiếu trong dạy  học môn hóa học. Mặt khác thông qua thí nghiệm hóa học, từ những hiện tượng quan  sát được, học sinh tin tưởng vào khoa học, hứng thú hơn trong quá trình học tập.  

Thông qua thí nghiệm mà học sinh có thể hình thành khái niệm, tính chất hóa  học mới, ôn tập, củng cố, kiểm tra kiến thức thông qua thí nghiệm hóa học cũng như  rèn luyện kĩ năng thực hành hóa học và áp dụng vào thực tế cuộc sống một cách có  khoa học.  

Thực tế hiện nay, việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực đã  được quan tâm ở tất cả các bộ môn, trong đó có môn hóa học, thí nghiệm thực hành  hóa học đã được tăng cường nhiều hơn bởi qua thí nghiệm từ những hiện tượng quan  sát được mà học sinh suy ra được tính chất của chất, hiểu được bản chất của hóa học  là sự biến đổi từ chất này thành chất khác.  

Bên cạnh thực hành thí nghiệm giáo viên cần quan tâm đến việc vệ sinh phòng  thí nghiệm trước và sau khi hết giờ thực hành. Đặc biệt là khâu rửa dụng cụ và xử  lý hoá chất sau thí nghiệm. Việc rủa dụng cụ đúng phương pháp nhằm giáo dục học  sinh ý thức bảo quản dụng cụ và hoá chất. Việc xử lý hoá chất sau thực hành giáo  dục học sinh ý thức bảo vệ môi trường và tình yêu thiên nhiên.  

Tuy vậy, thực tế trong quá trình làm thí nghiệm, nhiều giáo viên chưa có biện  pháp vệ sinh dụng cụ và xử lý hoá chất rơi vãi hợp lý, nhiều phòng thí nghiệm chưa  có hệ thống xử lý hoá chất trước khi cho ra môi trưởng hoặc nếu có cũng rất sơ sài  gây ảnh hưởng xấu đến môi trường xung quanh.  

Qua nhiều năm giảng dạy hóa học phổ thông và quản lý phòng thí nghiệm  hóa học chúng tôi nhận thấy mình có trách nhiệm chia sẽ vốn kinh nghiệm của  mình tới các đồng chí khác. Chính vì vậy, chúng tôi đã chọn đề tài: “ Giải pháp  bảo vệ môi trường thông qua xử lí hoá chất trong giờ học thực hành thí nghiệm –  Hoá học THPT” 

1.2. Mục đích nghiên cứu  

Nghiên cứu việc vệ sinh trước, trong và sau tiết dạy thực hành thí nghiệm hoá  học. Từ đó đưa ra một số kinh nghiệm về việc vệ sinh trong tiết thực hành thí nghiệm  hoá học và tìm ra giải pháp để xử lý hoá chất sau thí nghiệm trước khi thải ra môi  trường nhằm nâng cao ý thức bảo quản dụng cụ, hoá chất và bảo vệ môi trường cho  học sinh.  

Nguyên cứ các loại khí độc thải ra trong quá trình thực hành thí nghiệm hoá  học để tìm quy trình xử lý khí độc và hệ thống xử lý chất khí để hạn chế tối đa các  khí độc thải ra môi trường.  

Nghiên cứu các chất thải của PTN hoá học để xây dựng hệ thống bể xử lý  nước thải PTN hoá học trước khi thải ra môi trường. 

1.3. Đối tượng nghiên cứu  

Các tiết thực hành thí nghiệm hoá học trong trường THPT. Đặc biệt vấn đề vệ  sinh trong giờ thực hành thí nghiệm hóa học và cách xử lý chất thải hóa học trong  quá trình thực hành thí nghiệm hóa học ở trường THPT Quỳnh lưu 2 và một số  trường lân cận.  

Nguyên cứu các loại hoá chất thường dùng thí nghiệm và thải ra môi trường.  Nguyên cứu khối lượng mỗi loại hoá chất sự dụng hàng năm.  

1.4. Phương pháp nghiên cứu  

1.4.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận  

– Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp dạy học hóa học có liên quan đến  thực hành thí nghiệm hóa học.  

– Nghiên cứu tài liệu về hóa học môi trường, đặc biệt là tài liệu xử lý nước  thải hóa chất ra môi trường.  

– Nghiên cứu sách giáo khoa và sách tham khảo, tạp chí và khóa luận,…có liên  quan đến thực hành thí nghiệm và xử lý hóa chất sau thí nghiệm.  

– Nghiên cứu các nguồn tài liệu trên internet về vấn đề môi trường, về quy  trình xử lý chất thải, xử lý nước thải các PTN hoá học, nước thải các cơ sở sản xuất  và cơ sở y tế.  

1.4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn  

– Quan sát các giờ dạy thực hành thí nghiệm hóa học của các giáo viên và bản  thân.  

– Quan sát các hoạt động liên quan đến thực hành thí nghiệm hóa học, tổng  kết thực tiễn ở các trường THPT, kinh nghiệm thu được trong quá trình giảng dạy  và quản lý phòng thí nghiệm hóa học. 

 – Khảo sát các giáo viên dạy môn hoá học THPT trong tỉnh về vấn đề vệ sinh  trước, trong và sau giờ thực hành thí nghiệm.  

 – Thống kê lượng hoá chất sự dụng trong 3 năm gần đây ( 2019-2022).  

 – Tìm hiểu một số hệ thống xử lý chất khí của các nhà máy xi măng, nhà  máy phân bón, nhà máy hoá chất…  

 – Tìm hiểu các yếu tố gây ô nhiệm môi trường nước.  

 – Tìm hiểu quy trình xử lý nước thải, nước tưới tiêu, nước sinh hoạt.  1.5. Phương pháp tổng kết rút kinh nghiệm  

Việc tổng kết và rút kinh nghiệm trong quá trình nghiên cứu giữa trên nguyên  tác tôn trọng thực tiễn (đôi lúc giữa lý thuyết và thực tiễn không đồng nhất, thì chúng  tôi tôn trọng giá trị thực tiễn nhưng phải kiểm tra lại sự chính xác của kết quả thu  được, các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thu được từ đó đưa ra kết luạn cuối cùng.  

Đề tài được đề cập trong một thời gian dài, nhưng trong 3 năm gần đây chúng  tôi tập trung nghiên cứu thực tế cao hơn.  

Qua việc quan sát các tiết thực hành thí nghiệm, tìm hiểu quy trình xử lý chất  khí, xử lý nước thải hoá chất chúng tôi đã cùng nhau tổng kết rút kinh nghiệm. Từ  đó đưa ra giải pháp xử lý và áp dụng cho PTN của trường chúng tôi.  

1.6. Phương pháp thực nghiệm sư phạm  

– Đối với các nội dung xếp lịch thực hành theo khối, chuẩn bị hoá chất, tiến  trình dạy tiết thực hành hoá học và đánh giá cho điểm các giờ thực hành thì qua  những năm gần đây chúng tôi đã thực hiện và cho thấy kết quả rất tốt.  

– Đối với hệ thống xử lý chất khí, chúng tôi cũng đã lặp đặt và sự dụng 3 năm  gần đây, đặc biệt trong năm học vừa qua khi lặp đặt hệ thống hút và xử lý chất khí  mới thì không khí của PTN hoá học đã được cải thiện rất nhiều.  

– Đối với quy trình xử lý nước đang được nghiên cứu theo mô hình, bằng các  mậu nước thải thực tế của PTN hoá học ở trường THPT Quỳnh lưu 2.  

Sau khi áp dụng các biện pháp vệ sinh và xử lý hóa chất trên có kết quả tốt thì  mới mở rộng áp dụng phương pháp cho các giáo viên khác và một số giáo viên của  các trường lân cận và nhận phản hồi ý kiến của các giáo viên đã áp dụng.  

1.7. Phương pháp điều tra đánh giá kết quả của sáng kiến  

– Đánh giá khả năng áp dụng của sáng kiến vào các giờ thực hành hóa học.  

– Đánh giá tính hiệu quả của sáng kiến vào thực tế và giáo dục ý thức bảo vệ  thiết bị thí nghiệm, hóa chất và môi trường của học sinh.  

– Đánh giá hiệu quả của hệ thống xử lý chất thải khí, qua việc cảm nhận mùi  của không khí và phân tích hàm các khí trong PTN.