SKKN Phát triển năng lực cho học sinh bằng cách tổ chức một số hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua văn bản “Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy”

MỤC LỤC

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1

1. Lí do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2
5. Phương pháp nghiên cứu 2
6. Tổng quan và tính mới của đề tài 3

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 5

1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 5
   1. Cơ sở lí luận 5
      1. Năng lực 5
      2. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo 5
      3. Phát triển năng lực qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo 7
      4. Các năng lực cần phát triển cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm

sáng tạo 9

1. Cơ sở thực tiễn 9
   1. Thực trạng dạy học theo định hướng phát triển năng  lực  cho  học sinh ở trường trung học phổ thông 9
   2. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học   Ngữ văn góp phần phát triển năng lực cho học sinh 10

• PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH BẰNG CÁCH TỔ CHỨC MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO QUA VĂN BẢN “TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU – TRỌNG

THỦY” 12

1. Những đặc điểm của văn bản “Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy” 12
2. Các hoạt động trải nghiệm sáng  tạo  được  tổ  chức  để  phát  triển năng lực cho học sinh qua văn bản “Truyện An  Dương  Vương  và  Mị Châu – Trọng Thủy” 12
   1. Hoạt động trải nghiệm tổ chức trò chơi 13
   2. Hoạt động tham quan 13
   3. Hoạt động trải nghiệm làm biên tập viên 13
   4. Hoạt động trải nghiệm thiết kế và trình  bày  nội  dung  trên  phần mềm power point 14
   5. Hoạt động trải nghiệm làm phóng viên 15
   6. Hoạt động trải nghiệm đóng vai 16

1. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 17
   1. Mục đích thực nghiệm 17
   2. Tổ chức thực nghiệm 17
   3. Phương pháp thực hiện 17
   4. Thiết kế giáo án có tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm phát triển năng lực cho học sinh 17
   5. Kết quả thực nghiệm 28
   6. Nhận xét kết quả thực nghiệm 28

PHẦN III. KẾT LUẬN 30

1. Quá trình nghiên cứu 30
2. Ý nghĩa của đề tài 30
3. Phạm vi ứng dụng của đề tài 32
4. Hướng phát triển của đề tài 32
5. Đề xuất, kiến nghị 32
   1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo 32
   2. Đối với nhà trường 32
   3. Đối với giáo viên 33

TÀI LIỆU THAM KHẢO 34

PHỤ LỤC 35

Phụ lục 1: Phiếu thu thập thông tin về  thực  trạng  dạy  học  theo  định hướng phát triển năng lực cho học sinh thông qua tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong môn Ngữ văn 35

Phụ lục 2: Phiếu thu thập kết quả các năng lực đạt được của học sinh 37

Phụ lục 3: Những bức ảnh được sử dụng  trong trò chơi ghép tranh 39

Phụ lục 4: Nội dung tình huống trong hoạt động trải nghiệm đóng vai 41

Phụ lục 5: Một số hình ảnh học sinh trực tiếp thực hiện các hoạt động trải ngiệm 42

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

• Lí do chọn đề tài

Hình thành và phát triển năng lực cho học sinh được xác định là một trong những yếu tố cơ bản nhất của việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay của đất nước ta. Những quan điểm và đường lối chỉ đạo của Nhà nước về việc tập trung phát triển năng lực cho học sinh trong chương trình giáo dục nói chung và giáo dục trung học nói riêng được thể hiện trong nhiều văn bản, đặc biệt là các văn bản sau đây:

Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”.

Chính những quan điểm, định hướng nêu trên đã tạo điều kiện tiền đề, cơ sở, môi trường pháp lý đồng thời xác định nhiệm vụ trọng tâm, cơ bản nhất của việc đổi mới giáo dục phổ thông nói chung, đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo định hướng năng lực người học nói riêng. Thế nhưng, hiện nay việc dạy và học theo định hướng phát triển năng lực còn gặp nhiều bất cập, dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức lý thuyết, phần lớn học sinh phổ thông còn thụ động trong việc học tập, khả năng sáng tạo và năng lực vận dụng tri thức đã học để giải quyết các tình huống mà thực tiễn cuộc sống đặt ra còn hạn chế.

Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chú trọng, tập trung đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của học sinh theo định hướng phát triển năng lực thông qua các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực. Khi sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực phần lớn năng lực của học sinh được hình thành và phát triển thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập, trong những hoạt động đó hoạt động trải nghiệm sáng tạo (HĐTNST) đóng một vai trò hết sức quan trọng và đem lại hiệu quả cao trong việc hình thành và phát triển năng lực cho học sinh.

Trong chương trình giáo dục phổ thông, có thể nói Ngữ văn là môn có rất nhiều lợi thế, cơ hội để tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm phát triển năng lực cho học sinh. Việc phát triển năng lực cho học sinh bằng các HĐTNST qua môn Ngữ văn ở trường THPT Cờ Đỏ, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An nói riêng và toàn ngành giáo dục nói chung đã được chú trọng thực

hiện, tuy nhiên chưa đồng bộ, chưa thường xuyên và hiệu quả đạt được chưa cao, chưa đáp ứng được những yêu cầu đa dạng mà thực tiễn đặt ra.

Nhằm kịp thời đáp ứng những yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng  lực  người học của chương trình giáo dục phổ thông trong thời gian sắp tới, đồng thời rèn luyện cho bản thân cách thức, phương pháp tổ chức các HĐTNST, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Phát triển năng lực cho học sinh bằng cách tổ chức một số hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua văn bản Truyện An  Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy – Ngữ văn 10, ban cơ bản” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm.

• Mục đích nghiên cứu

Lựa chọn, xây dựng và tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo một cách phù hợp nhằm góp phần hình thành, phát triển năng lực cho học sinh một cách hiệu quả qua văn bản “Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy” – Ngữ văn 10, Ban cơ bản.

• Nhiệm vụ nghiên cứu

1. 1. • Tìm hiểu, nghiên cứu cơ sở lí luận của việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực và tổ chức hoạt động TNST ở trường phổ thông.
      • Tiến hành khảo sát điều tra thực trạng tổ chức hoạt động TNST trong dạy học nói chung và trong việc phát triển năng lực cho học sinh nói riêng.
      • Thiết kế mẫu giáo án theo định hướng phát triển năng lực có tổ chức các hoạt động TNST.
      • Tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm nghiệm tính hiệu quả và tính khả thi của những vấn đề đề tài đưa ra.

• Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1. 1. • Một số hoạt động trải nghiệm sáng tạo góp phần phát triển năng lực cho học sinh qua văn bản“Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy” – Ngữ Văn 10, ban cơ bản.
      • Bài lên lớp nội khóa “Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy” – Ngữ Văn 10, ban cơ bản.
      • Khảo sát thực nghiệm tại địa bàn: Trường THPT Cờ Đỏ, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An

• Phương pháp nghiên cứu

• Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận

1. • Nghiên cứu cách thức tổ chức các HĐTNST trong nhà trường THPT; Các tài liệu liên quan đến đặc điểm tâm sinh lí học sinh THPT; phương pháp dạy học Ngữ văn.