BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT 

MỤC LỤC 

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ……………………………………………………………………………… 1 

• Lý do chọn đề tài ………………………………………………………………………………… 1 

• Mục đích nghiên cứu …………………………………………………………………………… 2 

• Nhiệm vụ nghiên cứu ………………………………………………………………………….. 2 

• Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ………………………………………………………… 2 

• Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………………….. 2 

• Tính mới của đề tài …………………………………………………………………………….. 3 

• Thời gian tiến hành đề tài ……………………………………………………………………. 3 

PHẦN II: NỘI DUNG ………………………………………………………………………………… 4 

• CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ……………………………………………………. 4 

• Cơ sở lý luận ………………………………………………………………………………… 4 

• Dạy học phát triển phẩm chất và năng lực trong dạy sinh học ……….. 4 

• Lý luận về dạy học trực tiếp và dạy học trực tuyến ………………………… 6 

• Vai trò của hoạt động mở đầu trong tiến trình dạy học ………………….. 8 

• Một số hình thức và phương pháp sử dụng cho hoạt động mở đầu … 9 1.1.5. Một số lưu ý khi thực hiện hoạt động mở đầu trong dạy học trực tiếp 

và dạy học trực tuyến …………………………………………………………………………. 11 

• Cơ sở thực tiễn ……………………………………………………………………………. 13 

• Thực trạng tổ chức dạy học phần mở đầu trong dạy học trực tiếp và 

trực tuyến nói chung hiện nay …………………………………………………………….. 13 

• Thực trạng tổ chức dạy học phần mở đầu trong dạy học trực tiếp và trực tuyến môn Sinh học tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn 

huyện Nghĩa Đàn và thị xã Thái Hòa ………………………………………………….. 15 

• Những thuận lợi và khó khăn khi dạy học trực tuyến ………………….. 18 

• MỘT SỐ KINH NGHIỆM THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU ĐỂ TỔ 

CHỨC DẠY HỌC TRỰC TIẾP VÀ TRỰC TUYẾN MỘT SỐ BÀI, CHỦ 

ĐỀ MÔN SINH HỌC LỚP 10 GÓP PHẦN HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN 

PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC HỌC SINH ………………………………………….. 20 

• Sử dụng phương pháp trò chơi để tổ chức hoạt động mở đầu ………. 20 

• Mở đầu bằng trò chơi trong dạy học trực tiếp ……………………………… 20 

• Mở đầu bằng trò chơi trong dạy học trực tuyến …………………………… 24 

• Sử dụng phương pháp đóng vai để tổ chức hoạt động mở đầu ……… 27 

• Khai thác video, tranh ảnh để tổ chức hoạt động mở đầu …………….. 31 

• Sử dụng video, tranh ảnh để mở đầu trong dạy học trực tiếp ……….. 31 

• Sử dụng video, tranh ảnh để mở đầu trong dạy học trực tuyến …….. 32 

• Hướng dẫn học sinh làm mẫu vật, video để tổ chức HĐMĐ …………. 34 

• Hướng dẫn làm mẫu vật, video để mở đầu trong dạy học trực tiếp .. 34 

• Hướng dẫn làm mẫu vật, video để mở đầu trong dạy học trực tuyến 36 

• Sử dụng một số phần mềm, ứng dụng để tổ chức dạy học phần mở 

đầu ……………………………………………………………………………………………………. 37 

• KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ……………………………………………. 38 

• Mức độ hứng thú học tập của học sinh khi tham gia HĐMĐ ………… 38 

• Hình thành và phát triển các phẩm chất chăm chỉ, trung thực và 

trách nhiệm ………………………………………………………………………………………. 39 

• Hình thành, phát triển năng lực cốt lõi tự học, hợp tác và giải quyết 

vấn đề sáng tạo, năng lực sinh học …………………………………………………….. 40 

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ………………………………………………….. 43 

• KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………. 43 

• KIẾN NGHỊ ……………………………………………………………………………………… 43  
  

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Để chuẩn bị cho việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở cấp trung học phổ thông sẽ được áp dụng vào năm học 2022- 2023. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là chương trình được xây dựng theo hướng dạy học phát triển phẩm chất, năng lực người học. Chương trình giáo dục phổ thông 2006 hiện hành thực hiện dạy học chủ yếu theo hướng tiếp cận nội dung, với dung lượng kiến thức lớn để tổ chức các hoạt động để phát triển năng lực người học gặp nhiều khó khăn. Đa số giáo viên (GV) thực hiện thiết kế hoạt động dạy học chương trình giáo dục phổ thông 2006 theo hướng tiếp cận nội dung chưa quan tâm nhiều đến việc phát triển phẩm chất và năng lực học sinh (HS). 

Với diễn biến phức tạp của tình hình dịch bệnh Covid-19 hiện nay, việc thích ứng với nó trong các hoạt động sống là vấn đề đặt ra cấp thiết. Trong hoạt động dạy học cần có hình thức phù hợp để tổ chức dạy học vừa đảm bảo thực hiện được mục tiêu phòng chống dịch bệnh vừa thực hiện chương trình dạy học theo đúng kế hoạch năm học thì việc tổ chức dạy học trực tuyến là giải pháp khả quan và phù hợp nhất. Tùy tình hình dịch bệnh Covid-19 của từng địa phương mà tổ chức dạy học trực tiếp hay trực tuyến. Việc thiết kế các hoạt động dạy học linh hoạt giữa dạy học trực tiếp và trực tuyến là yêu cầu bắt buộc đối với GV. 

Thông qua các hoạt động bồi dưỡng thường xuyên, tập huấn chuyên môn, sinh hoạt chuyên môn trực tuyến, GV được trực tiếp tham gia vào các hoạt động chuyên môn, tự tích lũy được những kinh nghiệm quý báu trong việc tổ chức dạy học. Ngoài ra, GV hiểu rõ, cụ thể hơn về cách thức thực hiện dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học và cách thức triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018.  

Với nền tảng internet của đất nước ngày càng được hoàn thiện, học sinh cơ bản có đủ điều kiện để tham gia học tập trực tuyến. Việc dạy học trực tuyến dần đã trở nên phổ biến trong các nhà trường. Qua tham gia học trực tuyến, HS tiếp cận nhiều hơn với việc sử dụng công nghệ thông tin phục vụ học tập. 

Hoạt động mở đầu (HĐMĐ) của bài học, chủ đề giữ vai trò rất quan trọng trong tiến trình dạy học. Việc thiết kế HĐMĐ phù hợp sẽ giúp HS tạo hưng phấn, giữ được thái độ tích cực tham gia các hoạt động giáo dục trong quá trình học tập. Trong dạy học tực tuyến, phần mở đầu còn tạo động lực học tập, tránh được cảm giác chán nản cho HS khi các em không được tương tác trực tiếp với bạn học, với giáo viên. Việc thiết kế HĐMĐ như thế nào để mang lại hiệu quả tích cực trong dạy học là vấn đề không hề dễ.  

Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài “Một số kinh nghiệm thiết kế hoạt động mở đầu để dạy học trực tiếp và trực tuyến các bài, chủ đề sinh học lớp 10 góp phần hình thành, phát triển phẩm chất và năng lực học sinh” để thực hiện. 

2. Mục đích nghiên cứu 

Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích: 

• Hình thành, phát triển cho HS một số phẩm chất chăm chỉ, trách nhiệm, trung thực và năng lực cốt lõi cụ thể là năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo, năng lực sinh học ngoài ra còn hỗ trợ phát triển năng lực sử dụng công nghệ thông tin. 
• Đề xuất được phương pháp và kỹ thuật dạy học phù hợp cho việc tổ chức dạy học phẩn mở đầu của một số bài, chủ đề trong chương trình sinh học lớp 10 với hình thức dạy học trực tiếp và dạy học trực tuyến thích ứng với tình hình dịch bệnh covi-19 đang diễn biến phức tạp. 

3. Nhiệm vụ nghiên cứu 

• Nghiên cứu lý luận về một số phương pháp, kỹ thuật dạy học phát triển phẩm chất, năng lực; vai trò của hoạt động mở đầu trong tiến trình dạy học; một số hình thức và phương pháp sử dụng cho hoạt động mở đầu; lý luận về dạy học trực tuyến. 
• Nghiên cứu thực trạng của việc tổ chức dạy học phần mở đầu trong dạy học trực tiếp và trực tuyến. 
• Nghiên cứu các phẩm chất, năng lực cốt lõi của HS được hình thành, phát triển trong quá trình dạy học môn sinh học. 
• Nghiên cứu hiệu quả sử dụng một số phương pháp và kỹ thuật dạy học để tổ chức dạy học phần mở đầu trong dạy học trực tiếp và trực tuyến. 
• Nghiên cứu kết quả thực nghiệm sư phạm. 

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 

4.1. Đối tượng nghiên cứu 

• Phần mở đầu trong tiến trình dạy một số bài, chủ đề trong chương trình sinh học lớp 10 trung học phổ thông. 
• HS các lớp thực nghiệm và đối chứng khối 10 trung học phổ thông. 

4.2. Phạm vi nghiên cứu 

• Đề tài thiết kế các hoạt động phục vụ việc dạy học phần mở đầu của tiến trình dạy học áp dụng cho dạy học trực tiếp và trực tuyến. 
• Nghiên cứu chủ yếu học sinh thuộc trường THPT …. 

5. Phương pháp nghiên cứu 

5.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết